高中语文《西热克》教学课件 维语.doc 28页

ئادەتتىكىتۇلۇقئوتتۇرامەكتەپتەجرىبەدەرسلىكىتىل-ئەدەبىياتزۈرۈردەرسلىك(4)شىنجاڭمائارىپنەشرىياتىدەرسلاھىلىگۈچى:ئونسۇناھىيەئارالبازارلىقئوتتۇرامەكتەپتىن:غالىپجانمەمەتسىدىق\nئەسسالامۇئەلەيكۇم!ئارالبازارلىقئوتتۇرامەكتەپتىن:غالىپچانمەمەتسىدىق\nئالدىنقىسائەتلىكدەرستىنئەسلىمە(ئالدىنقىسائەتلىكدەرىستەمۇشۇتېكىستنىڭ1–سائىتىئۆتۈلگەن)ئەسلەپبېقىڭ!1.ئابدۇللاساۋۇتھەققىدەنېمىلەرنىبىلىسىز؟2.ھېكايەدېگەننېمە؟\nئابدۇللاساۋۇت1950-يىلىئاقتۇناھيىسىدەتۇغۇلغان.ئۇيغۇربۈگۈنكىدەۋرئۇيغۇرپرۇزىچىلىقىنىڭتەرەققىياتىۋەگۈللىنىشىئۈچۈنمۇناسىپھەسسىلەرنىقوشقانھۇسۇللۇقيازغۇچىلىرىمىزنىڭبىرى.ئۇنىڭرومانۋەتارىخىيھېكايەئىجادىيىتىدىكىمۇۋەپپەقىيەتلىرىكۆپچىلىكنىڭياخشىباھاسىغائېرىشكەن.1980-يىللارئابدۇللاساۋۇتنىڭئىجادىيىتىنىڭدەسلەپكىمەزگىلىھېسابلىنىدۇ.بۇباسقۇچتا«تاشبوران»ھېكايىسى،«قانلىققىرغاق»پوۋېستى،«چاقماق»رومانىبۇدەۋرئىجادىيىتىگەۋەكىللىكقىلىدىغانئەسەرلىرىھېسابلىنىدۇ.\n1990-يىللارئۇنىڭئىجادىيىتىنىڭگۈللىنىشدەۋرىگەكىرگەنلىكىدىندېرەكبەردى.ھېكايەئىجادىيىتىدىن:«شىراق»،«تەڭرىنىڭئوغلى»،«ئارسلانقۇترايدۇ»،«تۇمارىس»قاتارلىقتارىخيھېكايىلەر،«ئەۋلىيائوت»قاتارلىقئەپسانىۋىيھېكايىلىرى،«ماڭائىجازەتبېرىڭلار»،«داتباسماسقېلىچ»،«مۇھەببەتقارىغۇئەمەس»،«قىسمەت»،«ئۇپۇقتاقېتىپقالغانكۈن»،«ئۈششۈكماڭغانكېچە»قاتارلىقزوربىرتۈركۈمپوۋېستلىرى،«چاقماق»،«يۇلتۇزئەپسانىسى»،«پۈتمەسسەتىرلەر»،«ھاياتلىقزەنجىرى»قاتارلىقرومانلارنىيېزىپ،ئۇيغۇررومانچىلىقىنىڭتەرەققىياتىئۈچۈنمۇناسىپتۆھپىلەرنىقوشتى.\nتىپىكئەھمىيەتكەئىگەبولغانتۇرمۇشھادىسىلىرىئارقىلىقجەمئىيەتتىكىبىرەرمەسىلەياكىئۆزھەجىمىگەقارىغانداكەڭھەممۇرەككەپمەزمۇننىچۈشەندۈرۈپبېرەلەيدىغانئېپىكئەسەرلەرھېكايەدەپئاتىلىدۇ.ھېكايەھەققىدە:\nيېڭىدەرسكەباشلاپكىرىش:\nتۆۋەندىكىكىشلەرنىتۇنۇمسىز؟\n(ھېكايە)ئابدۇللاساۋۇتشىراق\nپائالىيەت:1.ئەسەرنىڭدەۋرئارقاكۆرۈنۈشىنىسۆزلەڭ؟\n\n\n\n\nقەدىمكىزاماندايەنىمىلادىدىنبۇرۇنقى336–يىللىرىئوتتۇرائاسىيازىمىنىداياشايدىغانساكقەبىلىلىرىنىڭبېشىغائېغىركۈلپەتچۈشىدۇ.ئىرانپادىشاھىدارا1ئوتتۇرائاسىيادىكىمۇنبەتيەرلەرنىبېسىۋېلىشئۈچۈنقوشۇنباشلاپكەلگەچكە،كۈچلۈكدۈشمەننىڭھۇجۇمىدىنخەلقبېشىغائېغىركۈنلەركېلىدۇ.ئەسەردەلمۇشۇدەۋررېئاللىقىنىئارقاكۆرۈنۈشقىلغانھالداداۋاملىشىدۇ.خۇلاسە:\n2-پائالىيەت:ھېكايىنىڭبۆلەكلەرنىڭمەزمۇنىنىئىگەللەشئىرانشاھىدارا1ساكلاردىيارىغاقوشۇنباشلاپكېلىدۇ.ساكخەلقلىرىقاتتىقسارسىمىدەقالىدۇ.ئاقساقاللارجىددىيمەسلىھەتكەچۈشىدۇ.قەيسەرشىراقدۈشمەننىئۆزىيالغۇزيەڭمەكچىبولىدۇ.ئۇبۇرۇن،قۇلاقلىرىنىكېسىۋېتىپ،ياۋتەرەپكەيولئالىدۇ.شىراقبىچارەقىياپەتتەداراⅠنىڭچېدىرىغاكېلىپ،ئۇنىڭئىشەنچىسىگەئېرىشىدۇ.ياۋقوشۇنلىرىغايولباشچىبولۇپ،«ئۆزخەلقىنىيەڭمەكچىبولىدۇ.»شىراقدارانىڭقوشۇنلىرىنىباشلاپ،«ئۆزيۇرتى»غاقاراپماڭىدۇ.دارانىڭئەسكەرلىرىتەكلىماكانقۇملۇقىدا،باتۇرشىراقنىڭقولىداھالاكبولىدۇ.تاجاۋۇزچىئەرنىڭغېمىئەلدەئالداشغەلىبە1-بۆلەك2-بۆلەك3-بۆلەك4-بۆلەكبۆلەكلەرمەزمۇنىماۋزۇ\nشىراقئۆزھاياتىبەدىلىگەدارا1نىڭلەشكەرلىرىنىتەلتۆكۈسگۇمرانقىلىپ،ساك،ئوغۇزۋەباشقابارلىققېرىنداشلىرىنى،مۇقەددەسئاناتۇپرىقىنىبالايىئاپەتتىنساقلاپقېلىشئۈچۈنباردى.Tiom.p.y1.شىراققەبىلەئاقساقىلىنىڭئالدىغانېمەئۈچۈنباردى؟\nشىراقبۇغامۈڭگۈزىدەساپلانغانكەڭئىنلىق،ئۆتكۈرخەنجىرىنىئالدى-دە،بۇرنىنى،ئىككىقۇلىقىنىكېسىپتاشلىدى.ساكلاربۇھەرىكەتتىنچۈچۈپۋاقىراشتى،شىراقگۇياھېچنېمەبولمىغاندەكخەنجىرىنىغىلاپقاسالدى،يەرگەئۆزۈلۈپچۈشكەنتەنپارچىلىرىدىك-دىكقىلىپسەكرەپتوختاپقالدى.شىراقنىڭپۈتۈنبەدىنىقانغابۇيالدى.شىراقئوزۇق-تۈلۈكسېلىنغانخالتائېسىلغانئۇزۇنتاياقنىمۈرىسىگىچەسالغىنىچەساكلارتوپىنىھەيرانقالدۇرۇپيولغاراۋانبولدى.Tiom.p.y2.شىراقسەپەرگەئاتلىنىشتىنبۇرۇنقانداققىلدى؟\nشىراقدارانىڭئالدىغاكىرگەندەداراشىراقنىڭقاتتىقئازاريېگەندەكبىچارەقىياپىتى،ساكلارنىدادلاپ،دارانىئۇلۇغلاپئېيتقانسۆزلىرىنىئاڭلاپ،ئۇنىڭقىلچەقورقماي،تەمتىرىمەي،دارانىڭكۆزىنىڭئىچىگەقاراپمەردانەسۆزقىلغاچقائۇنىڭدىنگۇمانلانمىغان.Tiom.p.y3.شىراقدارانىڭئالدىغاكىرگەندەپادىشاھنېمەئۈچۈنئۇنىڭدىنگۇمانلانمىدى؟\nشىراقئۆزىدىكىيۈكسەكئىشەنچ،كۈچلۈكئىرادە،باتۇرلۇقۋەئەقىل-پاراسەتكەتايىنىپ،دارانىئۆزىگەئىشەندۈرۈپ،ئۇنىڭقۇشۇنىنىھالاكەتدېڭىزىغاباشلاپ،ئۇلارنىئۆلۈمگىردابىغائاپىرىپھالاكقىلالىدى.Tiom.p.y4.شىراققانداققىلىپ،ئۆزىيالغۇزشۇنداقزورقۇشۇننىمەغلۇپقىلالىدى؟\n3.پائالىيەتسىزنىڭچە،شىراققانداقئوبراز؟\nخۇلاسە:شىراقئەلنىڭبېشىغاكۈنچۈشكەندەمەردانىلىقبىلەنكۆكرەككېرىپئوتتۇرىغاچىقىدىغان،ئەلئۈچۈنئۆزىنىبېغىشلىغان،دادىل،قورقماس،چىداملىق،مەردانە،ئىرادىلىك،پاراسەتلىك،خەلقپەرۋەر،ۋەتەنپەرۋەر،باتۇرئەزىمەتلەرنىڭئوبرازى.\n4.ھېكايىدەرومانتىزىملىقخۇسۇسىيەتباردىيىشكەبۇلامدۇ؟نېمەئۈچۈن؟خۇلاسە:بۇلىدۇ،ھېكايىدىكىباشقەھرىمانشىراقئوبرازىۋەئەينىدەۋىردىكىئىجتىمائىيمۇھىتنىيارىتىشتائاپتۇركۈچلۈكمۇبالىغەقىلىش،سىمۋوللاشتۇرۇش،كۈچلۈكبەدىئىيتەسەۋۋۇرقىلىشئۇسۇلىنىقوللانغان.\nھېكايىدەئاپتورشىراقرىۋايىتىنىئاساسىيتېماقىلىشئارقىلىققانداقمەركىزىيئىدىيىنىيۇرۇتۇپبەرگەن؟5.پائالىيەت\nخۇلاسە:ھېكايىدەئاپتور«شىراق»رىۋايىتىنىئاساسىيتېماقىلىشئارقىلىقشىراقتىنئىبارەتبۇكېلىپچىقىشىئاددىيپادىچىبولغانۋەتەنپەرۋەر،قەھرىمانئوبرازغايۈكسەكدەرىجىدەمەدھىيەئوقۇپ،ئەجدادلىرىمىزنىڭۋەتەن،خەلقئۈچۈنجانپىداقىلىشتەكقەھرىمانلىقروھىنىۋەيۈكسەكئادىمىيىلىكپەزىلىتىنىئۇلۇغلىغان.قىسىقىسى،بۇھېكايىدەئەلسۆيەرلىك،باتۇرلۇقۋەئادىمىيىلىكروھمەدھىيىلىنىپ،بۈگۈنكىدەۋركىشىلىرىنىڭبۇخىلروھقاۋارىسلىققىلىشىتەشەببۇسقىلىنغان.\n(2011-يىللىقئالىيمەكتەپتىل-ئەدەبىياتتەقلىدىيئىمتىھانسۇئالى)تۆۋەندىكىپارچىنىئوقۇپسوئالتەلىپىنىئورۇنداڭــئەيتېگىپەسئىپلاس!شاھىمىزئالدىداقىلغانۋەدەڭگەئەمەلقىلمىدىڭ.بىزنىئالدىدىڭ!بىزنىساكلارنىڭقېشىغائەمەس،بەلكىبارساكەلمەسيولغاباشلاپكەپسەن.ئوزۇق،سۇمۇتۈگىدى.يەم–خەشەكمۇيوق.چەكسىزجەزىرىدەيائالدىغا،ياكەينىگەماڭالمايمىز.ئېيتە،ساكلەشكەرلىرىنەدە؟ئەيئالدامچى!-ھا...ھا...ھا...!باتۇرشىراقنىڭئۆزمەقسىدىنىڭبۇنداقتوسالغۇسىز،تېزپۇرسەتتەئەمەلگەئېشىشىغائەقلىيەتمىگەنىدى.1)بۇپارچەكىمنىڭقايسىئەسىرىدىنئېلىنغان؟2)پارچىدىكى<<شاھ>>كىمنىكۆرسىتىدۇ؟شىراقشاھئالدىدانېمەدەپۋەدەبەرگەن؟سىزمۇشىراقنىۋەدىسىگەئەمەلقىلمىدىدەپقارامسىز؟نېمەئۈچۈن؟3)پارچىداتىلغائېلىنىغانشىراقنىڭمەقسىدىنېمە؟مۇستەھكەملەشمەشىقى:\n1.ج:ئابدۇللاساۋۇتنىڭ<<شىراق>>دىگەنئەسىرىدىنئېلىنغان.2.<<دارا1>>نىكۆرسىتىدۇ.شىراقبىچارەقىياپەتتەدارا1نىڭچېدىرىغاكېلىپ،ئۇنىڭئىشەنچىسىگەئېرىشىدۇ.ياۋقوشۇنلىرىغايولباشچىبولۇپ،ئۆزخەلقىنىيەڭمەكچىبولىدۇ.ئۇنداقئەمەس.شىراقئۆزھاياتىبەدىلىگەدارا1نىڭلەشكەرلىرىنىتەلتۆكۈسگۇمرانقىلىپ،ساك،ئوغۇزۋەباشقابارلىققېرىنداشلىرىنى،مۇقەددەسئاناتۇپرىقىنىبالايىئاپەتتىنساقلاپقالدى.3.شىراقنىڭمەقسىدىبولسادارا1نىڭقۇشۇنلىرىنىقۇملۇققاباشلاپتەلتۈكۈسۋەيرانقىلىش.ساك،ئوغۇزۋەباشقابارلىققېرىنداشلىرىنى،مۇقەددەسئاناتۇپرىقىنىبالايىئاپەتتىنساقلاپقېلىش.\nتاپشۇرۇق:(يىغىپتەكشۇرۇلىدىغاننوقتىلىقتاپشۇرۇق)«شىراق»ناملىقھېكايىنىئوقۇغاندىنكېيىنكىتەسىراتىمدېگەنتېمىدابىرپارچەتەسىراتماقالىسىيېزىڭ.